Desarrollo sostenible y mercados eficientes: hacia la construcción de un modelo teórico
| Autor | Germán Rubio Guerrero, Fernando Adolfo Fierro Celis |
| Páginas | 71-80 |
71
Χοντεξτο 4 2015
Ινφορµαχι⌠ν δελ αρτχυλο
Ρεχιβιδο: 15/02/2015
Ρεϖισαδο: 17/05/2015
Αχεπταδο: 10/12/2015
Ινφορµαχι⌠ν δελ αυτορ
∗∗(Ε) Πη∆. Προφεσορ δε πλαντα δε λα
Υνιϖερσιδαδ δελ Τολιµα, Ιβαγυ Τολι−
µα, Χολοµβια.
∗∗∗ Μγ. εν Αδµινιστραχι⌠ν. Προφεσορ
δε πλαντα δε λα Υνιϖερσιδαδ Συρχολοµ−
βιανα, Νειϖα, Ηυιλα Χολοµβια.
Χορρεσπονδενχια
γρυβιο≅υτ.εδυ.χο
hgtpcpfq0ÝgttqBwueq0gfw0eq
♥ 2015 Υνιϖερσιδαδ Λα Γραν
Χολοµβια. Εστε εσ υν αρτχυλο δε αχχεσο
αβιερτο, διστριβυιδο βαϕο λοσ τρµινοσ
δε λα λιχενχια Χρεατιϖε Χοµµονσ
Αττριβυτιον Λιχενσε, θυε περµιτε ελ υσο
ιλιµιταδο, διστριβυχι⌠ν ψ ρεπροδυχχι⌠ν
εν χυαλθυιερ µεδιο, σιεµπρε θυε ελ
αυτορ οριγιναλ ψ λα φυεντε σε αχρεδιτεν.
Χ⌠µο χιταρ:
Ρυβιο, Γ & Φιερρο, Φ.Α. (2015)
∆εσαρρολλο σοστενιβλε ψ µερχαδοσ
gÝekgpvgu nc"eqpuvtweek„p" fg"wp"
µοδελο τε⌠ριχο. Χοντεξτο 4; 71−80.
" Fgucttqnnq"uquvgpkdng"{"ogtecfqu"gÝekgpvgu
χονστρυχχι⌠ν δε υν µοδελο τε⌠ριχο∗
Γερµ〈ν Ρυβιο Γυερρερο∗∗, Φερνανδο Αδολφο Φιερρο Χελισ∗∗∗
Ρεσυµεν
Ελ µυνδο, εν υνα αχεπχι⌠ν µυψ αµπλια, σε δεβατε εντρε δοσ χορριεντεσ ιδεολ⌠γιχασ θυε ηαν δαδο
µυχηο δε θυ ηαβλαρ ψ εν λα χυαλεσ εξιστεν µ〈σ διϖεργενχιασ θυε αχυερδοσ. Υνα δε ελλασ εσ ελ αϖανχε
fg"wpc"geqpqoc"ecrkvcnkuvc"cxcucnncfqtc" gp"nc"swg."c"rguct" fg"nqu"rtgucikqu"fg"cniwpqu" ekgpvÝequ"
uqekcngu."pq"ug"xgp"ecodkqu"ukipkÝecvkxqu"cevwcnogpvg"{"vcorqeq"ug"xkunwodtcp"gp"gn"ogfkcpq"rnc−
ζο. Πορ οτρα παρτε, σε ενχυεντρα ελ χονχεπτο δελ δεσαρρολλο σοστενιβλε ψ συ ρελαχι⌠ν χον λα εξπρεσι⌠ν
enƒukec"fgn"ecrkvcnkuoqGn"rtgugpvg"ctvewnq"rtqrqpg"wp"oqfgnq"fg"fgucttq−
λλο σοστενιβλε α παρτιρ δε υνα ρεϖισι⌠ν τε⌠ριχα δε λασ φαχετασ αντεριορµεντε δεσχριτασ, χον ελ οβϕετιϖο
δε θυε σε χονστιτυψα εν υν πυντο δε παρτιδα δε εστε δεβατε, περµιτα χοντινυαρ ελ ενριθυεχιµιεντο
δελ µισµο ψ σε προπενδα πορ ελ χυιδαδο δελ µεδιοαµβιεντε δεσδε υνα περσπεχτιϖα σιστµιχα δονδε
τοδοσ λοσ αχτορεσ τοµεν παρτε αχτιϖα. Ελ µανυσχριτο παρτι⌠ δε λα χορρεσπονδιεντε ρεϖισι⌠ν δε λιτερα−
τυρα ψ περµιτι⌠ χονχλυιρ λα ιµπορτανχια δελ παπελ δελ Εσταδο χοµο ρεγυλαδορ δελ µεδιοαµβιεντε ψ
λα εµπρεσα χοµο αγεντε δε χαµβιο µεδιοαµβιενταλ εν συ χοµπροµισο χον λα προδυχχι⌠ν λιµπια.
Παλαβρασ χλαϖε: Dkgpguvct"uqekcn."ecrkvcnkuoq."fgucttqnnq"uquvgpkdng."ogfkqcodkgpvg."ogtecfqu"gÝ−
χιεντεσ.
Uwuvckpcdng"fgxgnqrogpv"cpf"ghÝekgpv"octmgvu
eqpuvtwevkqp"qh"c"vjgqtgvkecn"oqfgn
Αβστραχτ
Τηε ωορλδ ισ α ϖερψ αµπλε µεανινγ, διϖιδεδ ιντο τωο ιδεολογιχαλ τρενδσ, ωηιχη ηασ βεεν δισχυσσεδ ατ
α γρεατ εξτεντ, ανδ ωηερε τηερε αρε µορε διϖεργενχεσ τηαν αγρεεµεντσ. Ονε οφ τηεµ ισ τηε προγρεσσ
οφ α συβδυινγ χαπιταλιστ εχονοµψ ιν ωηιχη, ιν σπιτε οφ πρεδιχτιονσ οφ σοµε σοχιαλ σχιεντιστσ, χυρρεντ
µεανινγφυλ χηανγεσ αρε νοτ σεεν, ανδ ιν τηε µιδδλε τερµ, ειτηερ. Ιν αδδιτιον, τηερε ισ τηε χονχεπτ
qh"uwuvckpcdng"fgxgnqrogpv"cpf"kvu"tgncvkqpujkr"ykvj"encuuke"gzrtguukqp"qh"ecrkvcnkuo="ghÝekgpv"oct−
κετσ. Τηισ αρτιχλε προποσεσ α συσταιναβλε δεϖελοπµεντ µοδελ, παρτινγ φροµ α τηεορετιχ ρεϖιεω οφ τηε
αβοϖε µεντιονεδ φαχετσ, ιν ορδερ το βεχοµε α σταρτινγ ποιντ οφ τηισ δεβατε, αλλοωσ ιτσ χοντινυεδ
ενριχηµεντ, ανδ προµοτεσ ενϖιρονµεντ χαρε φροµ α σψστεµιχ περσπεχτιϖε, ωηερε αλλ αχτορσ αχτιϖελψ
παρτιχιπατε. Τηε ηανδωριτινγ σταρτεδ φροµ τηε χορρεσπονδινγ ρεϖιεω οφ λιτερατυρε, ανδ αλλοωεδ το
χονχλυδε τηε ιµπορτανχε οφ τηε Στατε ρολε ασ ρεγυλατορ οφ ενϖιρονµεντ, ανδ τηε χοµπανψ ασ τηε αγεντ
οφ ενϖιρονµενταλ χηανγε, ιν τηειρ χοµµιτµεντ το χλεαν προδυχτιον.
Mg{yqtfuUqekcn"ygnhctg."ecrkvcnkuo."uwuvckpcdng"fgxgnqrogpv." ghÝekgpv"octmgvu."gpxk−
ρονµεντ.
Ινϖεστιγαχι⌠ν
ΙΣΣΝΠριντ: 2339−3084
ΙΣΣΝ (Ε): 2346−0784
ηττπ://χοντεξτο.υγχα.εδυ.χο
Ρεϖιστα
*Artículo derivado del proyecto “Economía y Organización”, adscrito al Grupo de Investigación en Desarrollo Económico y Em-
presarial de la Facultad de Ciencias Económicas y Administrativas de la Universidad del Tolima-GIDEUT clasicado “C” Col-
ciencias.
72 Χοντεξτο 4 2015
Ιντροδυχχι⌠ν
Σον ιννυµεραβλεσ λοσ αυτορεσ θυε ηαν δεδιχαδο π〈γινασ
εντερασ εν διφερεντεσ εσχριτοσ α χυεστιοναρ χον αργυµεντοσ
λα ρυινα δελ µοδελο εχον⌠µιχο αχτυαλ φρεντε α λοσ δεσαφοσ
µεδιοαµβιενταλεσ. Υνο δε ελλοσ εσ ελ σε〉ορ Αλ Γορε1,
πρεµιο νοβελ ψ ηονοραβλε εξϖιχεπρεσιδεντε δε λοσ Εσταδοσ
Υνιδοσ, υνα δε λασ ποτενχιασ µ〈σ ινµισεριχορδεσ χον ελ
µεδιοαµβιεντε. Εστα σιτυαχι⌠ν δε ηεχηο νο λε ιµπιδε αλ
Σε〉ορ Γορε δισερταρ σοβρε ελ τεµα νι µυχηο µενοσ οβτενερ
ρδιτοσ ιµπορταντεσ πορ συσ πρεσενταχιονεσ εν διφερεντεσ
λυγαρεσ δελ µυνδο εν συ χαλιδαδ δε χονφερενχιστα ψ εξπερτο
uqdtg"gn"vgoc."ukp"godctiq"guvg"jgejq"kpxkvc"c"tgÞgzkqpct"
ψ α πρεγυνταρσε αχερχα δε λασ αχχιονεσ εµπρενδιδασ πορ
λ α φαϖορ δε εστα χαυσα εν συ πασο πορ λα Χασα Βλανχα.
∆εντρο δε εστε χοντεξτο σε ρεχυρρε α χονχεπτοσ θυε
ινϖολυχραν αλ Εσταδο, ελ µεδιοαµβιεντε ψ λα εµπρεσα
χοµο προταγονιστασ δε εστε δεϖενιρ παρα τενερ υνα ϖισι⌠ν
µ〈σ χλαρα δελ οβϕετο δε εστυδιο.
∆ελ Εσταδο ι ντερεσα χονοχερ χυ〈λεσ σον συσ πολτιχασ
αχτυαλεσ εν µατερια εχον⌠µιχα ψ αµβιενταλ. Εν χυαντο
αλ µεδιοαµβιεντε εσ ιµπορταντε διστινγυιρ διϖερσασ
ποσιχιονεσ θυε εξιστεν αλ ρεσπεχτο, ψ δε λα εµπρεσα εσ
τρασχενδενταλ εντενδερ χ⌠µο εθυιλιβρα συσ αχτιϖιδαδεσ
προδυχτιϖασ χον λα πρεσερϖαχι⌠ν ψ χυιδαδο δε λοσ ρεχυρσοσ
νατυραλεσ. Εν υνα σεγυνδα εταπα σε ρελαχιοναρ〈ν εστοσ
ελεµεντοσ εν υν µοδελο τε⌠ριχο θυε σε χονστιτυψα εν υν
πυντο δε παρτιδα παρα ενριθυεχερ ελ δεβατε αχερχα δε λα
ασοχιαχι⌠ν δεσαρρολλο σοστενιβλε ψ δεσαρρολλο εχον⌠µιχο
εµπρεσαριαλ.
Περσπεχτιϖα τε⌠ριχα
Ελ Εσταδο
Ελ Εσταδο σε χονχιβε χοµο υνα µεγα οργανιζαχι⌠ν θυε
συργε χοµο χονσεχυενχια δε λα απαριχι⌠ν δε διφερεντεσ
εξπρεσιονεσ ενχαρναδασ πορ γρυποσ δε ινδιϖιδυοσ θυε
χον διϖερσοσ ιντερεσεσ νεχεσιταβαν δε αλγυνα φορµα δε
οργανιζαχι⌠ν σοχιαλ ψ πολτιχα θυε ρεγυλαρα συσ ρελαχιονεσ.
ςεγα (2005) αλ ρεσπεχτο εξπονε:
Λασ οργανιζαχιονεσ σοχιαλεσ ηυµανασ ηαν ιδο
εϖολυχιονανδο α λο λαργο δε λα ηιστορια. ∆ε λα
1 .Παρα υνα µεϕορ χοµπρενσι⌠ν δελ εξπρεσιδεντε, σε ρεχοµιενδα οβσερϖαρ λα πελχυ−
λα Υνα ϖερδαδ ινχ⌠µοδα θυε σαλι⌠ αλ µερχαδο εν ελ 2006, ψ, εξπονεν ελ προβλεµα
δελ ρεχαλενταµιεντο γλοβαλ, γραχιασ α λοσ σιστεµασ δε προδυχχι⌠ν δε εσταδοσ υνιδοσ
χοµο δε οτροσ πασεσ εν ποτενχια.
οργανιζαχι⌠ν φαµιλιαρ σοµετιδα διρεχταµεντε αλ ϕεφε,
ηοµβρε ο µυϕερ, σε πασ⌠ αλ χαχιχαζγο, θυε ρενε βαϕο συ
δοµινιο ϖαριασ τριβυσ, ψ δε στε α λασ Ναχιονεσ, χον λασ
θυε σε ρεσυελϖεν εν γραν µεδιδα λασ παρτιχυλαριδαδεσ
δε λασ χυλτυρασ ρεγιοναλεσ, οργανιζ〈νδοσε α τραϖσ δε
χοµπλεϕασ εστρυχτυρασ σοχιαλεσ παρα λα αδµινιστραχι⌠ν
δελ ποδερ, ταµβιν χονοχιδασ χοµο εσταδο. ∆ε εστα
µανερα, λασ Ναχιονεσ σε χονστιτυψεν α τραϖσ δε λα
ηιστορια εν λασ οργανιζαχιονεσ σοχιαλεσ ηυµανασ πορ
εξχελενχια, ψ συ δοταχι⌠ν µ νιµα δε εξιστενχια σον
υνα ποβλαχι⌠ν, υν τερριτοριο ψ υνασ ρεγλασ δε ϕυεγο
παρα λα αδµινιστραχι⌠ν δελ ποδερ. (ςεγα, 2005:24)
Εσα αδµινιστραχι⌠ν δελ ποδερ τιενε ενορµεσ ιµπλιχαχιονεσ
εν λα ϖιδα δε λασ περσονασ, ηοψ εν δα λοσ Εσταδοσ
δετερµιναν ελ χοµπορταµιεντο δε συσ ασοχιαδοσ, θυε ϖαν
δεσδε νορµασ ρελαχιοναδασ χον λα χοµποσιχι⌠ν φαµιλιαρ,
ηαστα λασ ρελαχιονεσ διπλοµ〈τιχασ, πασανδο πορ λασ
δεχισιονεσ εχον⌠µιχασ ψ λα λεγισλαχι⌠ν δελ µεδιοαµβιεντε
πορ χιταρ σολο αλγυνασ δε ελλασ.
Εν ελ χασο παρτιχυλαρ χον ελ µεδιοαµβιεντε, Λε⌠ν (2011),
α προπ⌠σιτο δε λοσ χαστιγοσ αµβιενταλεσ, ρεσαλτα ελ τραβαϕο
δε λοσ γρυποσ αµβιενταλεσ θυε ηαν χονχεβιδο υνα σεριε
δε σανχιονεσ παρα θυιενεσ οχασιοναν δα〉ο α λα νατυραλεζα
σεγν σε δεδυχε δε λα Χονστιτυχι⌠ν Εσπα〉ολα θυε εσταβλεχε
σανχιονεσ πεναλεσ ψ αδµινιστρατιϖασ. Εστο ρεθυιερε
αφρονταρ λα νυεϖα ρεαλιδαδ δελ προβλεµα αµβιενταλ δεσδε
λα περσπεχτιϖα τιχα αδεχυαδα, θυε εσ λα νιχα φορµα δε
ενχαυζαρ λα αχχι⌠ν πολτιχα ψ λα λεγισλαχι⌠ν ποσιτιϖα
(Λε⌠ν, 2011: 349). Ιγυαλµεντε λα ατενχι⌠ν πρεσταδα α λοσ
προβλεµασ δε λα αδµινιστραχι⌠ν αµβιενταλ χορπορατιϖα,
χιερταµεντε ηα σιδο ινχρεµενταδα πορ λα λεγισλαχι⌠ν ψ
ελ χυµπλιµιεντο φορζοσο δε λασ οβλιγαχιονεσ χιϖιλεσ ψ
πεναλεσ ρελαχιοναδασ (Επστειν, 2000: 5).
Λα γεστι⌠ν πβλιχα θυε πλαντεα ςεγα (2005), σε ελαβορ⌠
rctcngncogpvg" eqp" nc" rncpkÝecek„p" fgn" fgucttqnnq" gp" nqu"
διφερεντεσ πασεσ ηαχια λοσ α〉οσ 70 δελ σιγλο πασαδο δεντρο
δελ σενο δε λασ Ναχιονεσ Υνιδασ ψ δεσδε εσα φεχηα ηα
δεσεµπε〉αδο υν παπελ φυνδαµενταλ εν τοδοσ λοσ πασεσ.
Α πεσαρ δε εστε αχοντεχιµιεντο λα διν〈µιχα µυνδιαλ ηα
tgdcucfq"nqu" kpuvtwogpvqu" fg"rncpkÝecek„p" fg" nc"iguvk„p"
πβλιχα χεντραδα εν λα τεχνοχραχια, ελ χεντραλισµο ψ λα
ρεπρεσεντατιϖιδαδ, λο χυαλ δεσδε λυεγο εξιγε νυεϖοσ
oqfgnqu" rctc" uw" gÝekgpekc0" Dclq" guvc" rgturgevkxc" Xgic"
(2005) εξπονε:
Χοµο ηα σιδο πλαντεαδο, λα Γεστι⌠ν Πβλιχα βαϕο
ενφοθυε σιστµιχο δεβερ〈 εντενδερσε χοµο αθυελλα
73
Χοντεξτο 4 2015
ρεαλιζαδα δεσδε λα διµενσι⌠ν ινστιτυχιοναλ, εν
χυµπλιµιεντο δε συ µισι⌠ν δε ρεγυλαχι⌠ν, φοµεντο ψ
χοντρολ δελ µαρχο ινστιτυχιοναλ δε πολτιχασ πβλιχασ ε
kpuvtwogpvqu"rctc"gn"nqitq"fg"nc"Ýpcnkfcf"fg"nc"Ναχι⌠ν.
(ςεγα, 2005: 42)
∆εσδε εστα περσπεχτιϖα, λα νυεϖα εστρυχτυρα σιστµιχα
θυε ιλυστρα ςεγα (2005), σε εξτιενδε α λασ διµενσιονεσ
αµβιενταλ, σοχιαλ ψ εχον⌠µιχα. Ελ εσπεχτρο αµβιενταλ τιενε
χοµο προπ⌠σιτο γαραντιζαρ λα σοστενιβιλιδαδ αµβιενταλ δελ
δεσαρρολλο, θυε α συ ϖεζ χοµπρενδε λα γεστι⌠ν δε λα µισµα,
εντενδιδα χοµο λα φορµυλαχι⌠ν, ιµπλεµενταχι⌠ν ψ χοντρολ
δε λα πολτιχα αµβιενταλ ψ συσ ινστρυµεντοσ. Λα διµενσι⌠ν
σοχιαλ προπενδε πορ λα παρτιχιπαχι⌠ν, ηαχερ τερρυ〉ο ψ
σερ φελιζ ε ινϖολυχρα λα παρτιχιπαχι⌠ν, λα ϖεεδυρα ψ ελ
χοντρολ χιυδαδανο. Πορ λτιµο, λα διµενσι⌠ν εχον⌠µιχα,
χυψα µισι⌠ν εσ προδυχιρ βιενεσ ψ σερϖιχιοσ ψ παρα ελλο
fgdg" kpeqtrqtct" eqoq" ogecpkuoqu" nc" rncpkÝecek„p." nc"
εϕεχυχι⌠ν ψ ελ χοντρολ δε λα αχτιϖιδαδ εχον⌠µιχα.
Χοµο σε δεδυχε δε λα αντεριορ εστρυχτυρα εσταταλ σε
ενχυεντρα θυε ελ Εσταδο δισπονε δε λοσ ινστρυµεντοσ
νεχεσαριοσ νο σολο παρα ρεγυλαρ λα αχτιϖιδαδ εχον⌠µιχα
ψ σοχιαλ, σινο α λα παρ δεδιχαρ ατενχι⌠ν εσπεχιαλ α λοσ
ασυντοσ µεδιοαµβιενταλεσ. Λα πρεγυντα θυε ποδρα
φορµυλαρσε αλ ρεσπεχτο εσ θυε σι ελ Εσταδο τιενε ταντοσ
ψ ταν ποδεροσοσ τεντ〈χυλοσ, λο µνιµο θυε ποδρα ηαχερ
εσ εθυιλιβραρ χαδα υνα δε εστασ διµενσιονεσ, οτοργανδο
αλ µεδιοαµβιεντε ελ παπελ θυε λε χορρεσπονδε, ελ χυαλ νο
πυεδε ρεδυχιρσε σολαµεντε α λα χρεαχι⌠ν δε µινιστεριοσ ψ
οτρασ δεπενδενχιασ θυε δε ηεχηο σον ιµπορταντεσ, σινο
µ〈σ βιεν εν πριµερα ινστανχια α χονχιεντιζαρσε δελ δα〉ο
αλ µεδιοαµβιεντε θυε α λαργο πλαζο πονε εν εντρεδιχηο
α λασ νυεϖασ γενεραχιονεσ ψ ποστεριορµεντε, εξιγιρ ελ
χυµπλιµιεντο δε λασ νορµασ πορ ενχιµα δε λοσ γρυποσ δε
ποδερ ιντερνοσ ψ εξτερνοσ θυε βυσχαν δε µανερα ινχεσαντε
cecdct"eqp" nc" dcug" pcvwtcn" gp" rqu" fg" qdvgpgt" dgpgÝekqu"
εχον⌠µιχοσ.
Σον βιεν χονοχιδοσ λοσ δα〉οσ αµβιενταλεσ θυε οχασιοναν
εν τοδο ελ µυνδο λασ µυλτιναχιοναλεσ ο λοσ φαντασµασ
ηαµβριεντοσ εν τρµινοσ δε λοσ βυδιστασ ταιλανδεσεσ
ψ ϕαπονεσεσ, λοσ ϖαµπιροσ δε Μαρξ ψ λοσ Ωενδιγοσ
θυε µενχιονα ϑοηνστον χιταδοσ πορ Πατελ (2012). Εν
ελ χασο παρτιχυλαρ δε Χολοµβια ρεχιεντεµεντε σε τυϖο
χονοχιµιεντο δε λοσ ϖερτιµιεντοσ δε χαρβ⌠ν αλ µαρ πορ
παρτε δε λα ∆ρυµµον ψ λασ προτεστασ δε λοσ µοραδορεσ
δε λασ ινµεδιαχιονεσ δελ π〈ραµο δε Σαντυρβ〈ν θυε
εξιγιερον αλ Γοβιερνο δεχλαραρλο ρεσερϖα νατυραλ ψα
θυε δε λο χοντραριο σε ηυβιεσε χονϖερτιδο εν υν οβϕετο
τρανσαβλε σεγυραµεντε εν υνα συβαστα πβλιχα, σιγυιενδο
λασ διρεχτριχεσ δελ Πλαν Ναχιοναλ δε ∆εσαρρολλο ψ εν
παρτιχυλαρ δε υνα δε συσ λοχοµοτορασ. Οτρο ταντο συχεδε
χον ελ προψεχτο µινερο λα Χολοσα δε λα µυλτιναχιοναλ
συδαφριχανα Ανγλο Γολδ Ασηαντι εν ινµεδιαχιονεσ δελ
Χα〉⌠ν δε Αναιµε δελ Μυνιχιπιο δε Χαϕαµαρχα, θυε τιενε
υν ιµπαχτο χονσιδεραβλε σοβρε ϖαριασ φυεντεσ ηδριχασ ψ α
λα χυαλ ελ Μινιστεριο δελ Μεδιο Αµβιεντε λε χονχεδι⌠ λα
λιχενχια δε εξπλοραχι⌠ν.
∆εντρο δε εστε εσπεχτρο εσ οπορτυνο λεερ α Λε⌠ν
(2011:350), χυανδο αργυµεντα θυε εσ ιµπρεσχινδιβλε
ε ιναπλαζαβλε υνα ρεφορµυλαχι⌠ν δε λασ βασεσ εσενχιαλεσ
δε λα τεορα δεµοχρ〈τιχα µοδερνα δεσδε υνα περσπεχτιϖα
εχολ⌠γιχα
Ελ µεδιοαµβιεντε ψ ελ δεσαρρολλο
σοστενιβλε
Λα Χοµισι⌠ν Μυνδιαλ σοβρε ελ Μεδιο Αµβιεντε (1987:
48:+."fgÝpg"cn"fgucttqnnq" uquvgpkdng"eqoq"nc" ucvkuhceek„p"
δε λασ νεχεσιδαδεσ δε λα γενεραχι⌠ν πρεσεντε σιν
χοµπροµετερ λασ νεχεσιδαδεσ δε λασ γενεραχιονεσ φυτυρασ
παρα σατισφαχερ συσ προπιασ νεχεσιδαδεσ. Πορ συ παρτε, ελ
ogfkqcodkgpvg"gu"eqpukfgtcfq"wp"vfitokpq"uwÝekgpvgogpvg"
αµπλιο θυε ινχλυψε δεσδε ελ εντορνο οργανιζαχιοναλ, ελ
χυαλ χοµπρενδε ελ αιρε, ελ αγυα, ελ συελο, λοσ ρεχυρσοσ
νατυραλεσ, λοσ σερεσ ηυµανοσ ψ συ ιντερρελαχι⌠ν. Εν εστε
σεντιδο, λα νατυραλεζα ρεπρεσεντα ελ φαχτορ µ〈σ ιµπορταντε
νο σολο δεσδε ελ πυντο δε ϖιστα δε λα συστενταβιλιδαδ; σινο
θυε πρ〈χτιχαµεντε σε χονστιτυψε εν λα ραζ⌠ν δε σερ δε λα
εξιστενχια ηυµανα. Γαια ο λα µαδρε τιερρα προπορχιονα
τοδοσ λοσ ρεχυρσοσ δε θυε δισπονεµοσ, ψ θυε χαδα δα
δεστρυιµοσ εν φορµα ινδισχριµιναδα. Εν εστα µισµα
διρεχχι⌠ν ελ δοχυµεντο Νυεστρο Φυτυρο Χοµν ενφατιζα
θυε:
Λα ρεσπυεστα δε λα ινδυστρια α λα χονταµιναχι⌠ν ψ ελ
δετεριορο δελ µεδιο αµβιεντε ψ λοσ ρεχυρσοσ νο δεβερα
λιµιταρσε α χυµπλιρ χον λασ ρεγλαµενταχιονεσ. ∆εβερα
αχεπταρ υν σεντιδο αµπλιο δε ρεσπονσαβιλιδαδ σοχιαλ
ψ ασεγυραρ ελ χονοχιµιεντο δε λασ χονσιδεραχιονεσ
αµβιενταλεσ εν τοδοσ λοσ νιϖελεσ. (Χοµισι⌠ν Μυνδιαλ
δελ Μεδιο Αµβιεντε ψ ∆εσαρρολλο; 1987: 268)
Λοσ σερεσ ηυµανοσ ϕυεγαν υν παπελ φυνδαµενταλ εν
τοδασ λασ αχτιϖιδαδεσ ρεαλιζαδασ εν λα τιερρα; δεσδε ελ
jwoknfg" vtcdclcfqt" fg" wpc" itcplc." jcuvc" gn" ekgpvÝeq"
74 Χοντεξτο 4 2015
θυε σε ενχυεντρα ινµερσο εν υν λαβορατοριο βυσχανδο λα
µεδιχινα παρα υνα ενφερµεδαδ. Εστε αργυµεντο δεβιερα
σερ νεχεσαριο παρα ενχοντραρ υνα εξπλιχαχι⌠ν ραχιοναλ ψ
οβϕετιϖα δελ πορθυ, εσ ελ µισµο ηοµβρε θυιεν σε ενσα〉α
χοντρα λα νατυραλεζα δε υνα µανερα ταν σαλϖαϕε, σαβιενδο
θυε εσ ελλα θυιεν λε προϖεε λοσ ρεχυρσοσ νεχεσαριοσ παρα συ
εξιστενχια.
Ελ ηοµβρε εσ ελ χεντρο δελ δεσαρρολλο ινδυστριαλ ψ ναδιε
µ〈σ θυε α λ λε χαβε λα ρεσπονσαβιλιδαδ δε δαρ χυεντα σοβρε
λα φορµα χοµο εστ〈 εµπλεανδο λοσ ρεχυρσοσ νατυραλεσ εν λα
προδυχχι⌠ν δε βιενεσ ψ σερϖιχιοσ. Αθυ σε δεµανδα δε λοσ
σερεσ ηυµανοσ υνα νυεϖα ϖισι⌠ν δε λα νατυραλεζα θυε λοσ
λλεϖε πορ λο µενοσ α χοµπενσαρ εν αλγυνα προπορχι⌠ν λοσ
δα〉οσ θυε εστ〈 οχασιονανδο αλ πλανετα; αη εστ〈ν πρεσεντεσ
λοσ φεν⌠µενοσ δελ εφεχτο ινϖερναδερο, λα δεστρυχχι⌠ν δε λα
χαπα δε οζονο ψ λα δεφορεσταχι⌠ν δε γρανδεσ εξτενσιονεσ
δε τιερρα. Αλ ρεσπεχτο Πατελ (2012) πυντυαλιζα θυε λα:
[...]Λα δευδα εχολ⌠γιχα νο εσ σολο υνα εσπεχυλαχι⌠ν
τε⌠ριχα. Σεγν χ〈λχυλοσ δελ Βανχο Μυνδιαλ, ελ χοστο
µεδιοαµβιενταλ δε Χηινα ασχιενδε αλ 8% δε συ ΠΙΒ.
Χοµο ψα σε〉αλαµοσ, λα αγριχυλτυρα νοσ δα εϕεµπλοσ
µυψ χλαροσ. Λοσ αγριχυλτορεσ δελ νορτε δε Χηινα,
ρεγι⌠ν δε δονδε προϖιενε ελ 95% δελ τριγο χονσυµιδο
δελ πασ, ηαν αγοταδο λοσ ρεχυρσοσ ηδριχοσ παρα
ηαχερ φυνχιοναρ λασ τχνιχασ αγρχολασ µ〈σ ϖοραχεσ ε
ιντενσιϖασ. (Πατελ, 2012: 66)
∆εντρο δε εστε µισµο χοντεξτο Πατελ (2012), χιτα λοσ χασοσ
δε λα ζονα µυερτα δελ γολφο δε Μξιχο, χαυσαδα πορ λοσ
νυτριεντεσ υτιλιζαδοσ εν λα προδυχχι⌠ν αγρχολα ψ ελ χοστο
ενεργτιχο δε προδυχιρ λασ Βιγ Μαχσ θυε σε ϖε νδεν πορ
α〉ο εν λοσ Εσταδοσ Υνιδοσ θυε ασχιενδε α 297 µιλλονεσ
ψ υν ιµπαχτο εχολ⌠γιχο εθυιϖαλεντε α 2660 µιλλονεσ δε
λιβρασ δε ΧΟ2 γασ αλιαδο δελ εφεχτο ινϖερναδερο. Εν εστε
ορδεν δε ιδεασ χονϖιενε ρεχορδαρ α Χαπρα (1995), θυε α
ινστανχιασ δε λα εχολογα δελ γριεγο οικοσ (χασα) εξπονε
θυε ελλα εσ ελ εστυδιο δε λασ ρελαχιονεσ θυε ϖινχυλαν α
τοδοσ λοσ µιεµβροσ δε εστε Ηογαρ Τιερρα (π. 52). Ερνστ
Ηαεχκελ, χιταδο πορ Χαπρα (1995), φυε θυιεν αχυ〉⌠ ελ
vfitokpq"jcekc"3:88" fgÝpkfipfqnc"eqoq" Ðnc"ekgpekc" fg"ncu"
ρελαχιονεσ εντρε ελ οργανισµο ψ ελ µυνδο εξτεριορ θυε λε
ροδεα.
Guvcu" cÝtocekqpgu" kpxkvcp" cn" kpfkxkfwq" q" cn" Ηοµο
εχονοµιχυσ δε Πατελ2" *4234+" c" tgÞgzkqpct" uqdtg" uw"
χοµπροµισο χον λοσ ρεχυρσοσ νατυραλεσ θυε πρεοχυπαν
2. Εντενδιδο ελ Ηοµυσ εχονοµιχυσ χοµο υν σερ θυε ιντεντε σαχαρ ελ µαψορ προϖε−
χηο δε λο θυε τιενε, παρα οβτενερ λο θυε δεσεα (Μιλλ, 1997).
αν µ〈σ χυανδο Σανδελ (2013: 12), πλαντεα θυε ελ δερεχηο
α εµιτιρ α λα ατµ⌠σφερα υνα τονελαδα δε δι⌠ξιδο δε χαρβονο
χυεστα 13 ευροσ ψ θυε εν λα Υνι⌠ν Ευροπεα φυνχιονα
υν µερχαδο δε εµισιονεσ δε χαρβονο θυε περµιτε α λασ
χοµπα〉ασ χοµπραρ ψ ϖενδερ ελ δερεχηο α χονταµιναρ ελ
αιρε. Ιγυαλµεντε θυε υν ηαχενδαδο αδθυιερε ελ περµισο
παρα ϖενδερ α χαζαδορεσ ελ δερεχηο α µαταρ ρινοχεροντεσ
νεγροσ εν ϖασ δε εξτινχι⌠ν πορ 150.000 δ⌠λαρεσ (Σανδελ,
2013). Εστασ σιτυαχιονεσ δεβεραν λλεϖαρ α χονστιτυιρσε εν
ελ µοτορ θυε ιµπυλσε λο θυε Πατελ (2012: 222) δενοµιν⌠:
υν µοϖιµιεντο θυε λλεϖε α λα σοχιεδαδ α ρεχυπεραρ
ελ ποδερ θυε ελ µερχαδο λε ηα αρρεβαταδο ψ ελ χυαλ εσ
προδυχτο δε λασ δεµανδασ ψ νο υν ρεγαλο. Εξιστεν αλγυνασ
εξπρεσιονεσ δε εστα νδολε εντρε λασ χυαλεσ Πατελ (2012)
ρεσαλτα εντρε ελλασ λα ςα Χαµπεσινα, φυνδαδα εν 1993 θυε
λα χονστιτυψεν χαµπεσινοσ ευροπεοσ ψ αµεριχανοσ ψ υνο
δε χυψοσ γεστορεσ εσ Εϖο Μοραλεσ πρεσιδεντε δε Βολιϖια.
∆εσαφορτυναδαµεντε εστοσ µοϖιµιεντοσ παρεχεν σερ µ〈σ
λα εξχεπχι⌠ν θυε λα νορµα ψ αυνθυε ηαν γαναδο εσπαχιοσ
ιµπορταντεσ εν συσ λυχηασ αν φαλτα µυχηο πορ ηαχερ εν
εσε σεντιδο. Αδθυιριρ υνα νυεϖα χονχεπχι⌠ν θυε περµιτα
µιραρ ελ µυνδο δε υνα φορµα διφερεντε εσ υνα χονδιχι⌠ν
ινδισπενσαβλε παρα γαραντιζαρ λα σοστενιβιλιδαδ δε λασ
γενεραχιονεσ φυτυρασ χυψο χοµπροµισο παρεχιερα θυε
νο ρονδα εν λασ αχτιτυδεσ δε λα σοχιεδαδ εµβελεσαδα πορ
λασ βονδαδεσ δε λα τεχνολογα ψ λα ϖανιδαδ. Αλ ρεσπεχτο
Νογυερα (2004) αργυµεντα:
Λα ιντροδυχχι⌠ν δε λα διµενσι⌠ν αµβιενταλ εν λοσ
〈µβιτοσ δελ χονοχιµιεντο ψ λα ϖιδα χοτιδιανα δε
νυεστρα χυλτυρα ιµπλιχα ρεϖολυχιονεσ τρασχενδενταλεσ
θυε νο σον ασυµιδασ πορ λα εστρυχτυρα αχτυαλ δε
λα εδυχαχι⌠ν, λα τιχα, λα πολτιχα, λα χιενχια ψ λα
τεχνολογα. Ιντροδυχιρ λα διµενσι⌠ν αµβιενταλ ιµπλιχα
ελ ϖιραϕε δε λα ϖισι⌠ν χοµπαρτιµενταδα δελ µυνδο δε λα
ϖιδα, α λα ϖισι⌠ν ιντεγραλ, χοµπλεϕα ψ ηολστιχα, θυε λασ
εστρυχτυρασ δε λα χυλτυρα µοδερνα νο πυεδεν σοπορταρ,
πορ σερ εστρυχτυρασ θυε τιενεν χοµο χαραχτερστιχα
εσενχιαλ λα εσχισι⌠ν. (Νογυερα, 2004: 28)
Gp" guvg" okuoq" qtfgp" fg" kfgcu" Xgic"*4227
θυε νο οβσταντε λα βυενα ϖολυνταδ δε λα χοµυνιδαδ
µυνδιαλ πορ προτεγερ ελ µεδιοαµβιεντε, λα πολτιχα ψ λα
γεστι⌠ν αµβιενταλ αχτυαλεσ εστ〈ν αν λεϕοσ δε χυµπλιρ
αδεχυαδαµεντε συ µισι⌠ν δε γαραντιζαρ λα σοστενιβιλιδαδ
αµβιενταλ δελ δεσαρρολλο. Εν λοσ λτιµοσ τιεµποσ ελ
µοδελο νεολιβεραλ χον τοδασ συσ ιµπλιχαχιονεσ ηα τ ενιδο
υν αυγε µυψ ιµπορταντε εν ελ µυνδο, α πεσαρ δε τενερ
γραϖεσ ρεπερχυσιονεσ σοβρε ελ αµβιεντε (Λατορρε, 1996:
75
Χοντεξτο 4 2015
79). Εστασ απρεχιαχιονεσ ϖαν εν λα µισµα διρεχχι⌠ν δε
Επστειν (2000: 7), χυανδο εν αλυσι⌠ν δελ δεσεµπε〉ο
codkgpvcn"eqtrqtcvkxq" cÝtoc"swg "Ðgp" gn"pkxgn" oƒu" dclq."
αλγυνασ χοµπα〉ασ νο ηαν δεσαρρολλαδο νινγυνα πολτιχα
ο εστρατεγια αµβιενταλ, ο νι σιθυιερα αλγυνα µανερα
σιστεµ〈τιχα δε πενσαρ σοβρε λα αδµινιστραχι⌠ν δε συσ
ιµπαχτοσ αµβιενταλεσ . Εστοσ χονχεπτοσ δεϕαν πυεσ αλ
δεσχυβιερτο λα ινµενσα βρεχηα εξιστεντε εντρε λασ αχχιονεσ
ρεαλιζαδασ πορ λοσ γοβιερνοσ, συσ ινστιτυχιονεσ ψ λασ
εµπρεσασ, φρεντε α λα ρεσπονσαβιλιδαδ αµβιενταλ θυε α
χαδα υνο δε ελλοσ λεσ χορρεσπονδε.
∆εσδε ελ πυντο δε ϖιστα χονστιτυχιοναλ λα Χαρτα Πολτιχα δελ
91 αβορδα δε µανερα εξπλχιτα λοσ πρεχεπτοσ ρελαχιοναδοσ
χον ελ χυιδαδο ψ πρεσερϖαχι⌠ν δελ µεδιοαµβιεντε. Εν ελ
αρτχυλο 8 πλαντεα θυε εσ οβλιγαχι⌠ν δελ Εσταδο ψ δε λασ
περσονασ προτεγερ λασ ριθυεζασ χυλτυραλεσ ψ νατυραλεσ δε λα
Ναχι⌠ν, α συ ϖεζ εν λοσ αρτχυλοσ 79 ψ 80, σε εξπονε θυε
τοδασ λασ περσονασ τιενεν δερεχηο α γοζαρ δε υν αµβιεντε
σανο ψ εσ δεβερ δελ Εσταδο προτεγερ λα διϖερσιδαδ ε
ιντεγριδαδ δελ αµβιεντε, χονσερϖαρ λασ 〈ρεασ εχολ⌠γιχασ ψ
φοµενταρ λα εδυχαχι⌠ν παρα ελ λογρο δε εστοσ προπ⌠σιτοσ.
Kiwcnogpvg"swg" gn" Guvcfq" fgdgtƒ" rncpkÝect" gn" ocpglq" {"
απροϖεχηαµιεντο δε λοσ ρεχυρσοσ νατυραλεσ, παρα γαραντιζαρ
συ δεσαρρολλο σοστενιβλε, συ χονσερϖαχι⌠ν, ρεσταυραχι⌠ν
ο συστιτυχι⌠ν. Αδεµ〈σ, δεβερ〈 πρεϖενιρ ψ χοντρολαρ λοσ
φαχτορεσ δε δετεριορο αµβιενταλ, ιµπονερ λασ σανχιονεσ
λεγαλεσ ψ εξιγιρ λα ρεπαραχι⌠ν δε λοσ δα〉οσ χαυσαδοσ.
Νορµασ, ρεγλαµεντοσ ψ τοδα σεριε δε δισποσιχιονεσ αλ
ρεσπεχτο νο φαλταν, ηαψ πορ δοθυιερ, σιν εµβαργο, νο σε ϖεν
αϖανχεσ ιµπορταντεσ εν ελ δεσαρρολλο δε λα σοστενιβιλιδαδ
αµβιενταλ εν Χολοµβια ψ µυχηο µενοσ χυανδο δεσδε
ελ µισµο πλαν δε δεσαρρολλο, σε ϖιενεν διµενσιονανδο
προψεχτοσ δε αλτο ιµπαχτο εχολ⌠γιχο χοµο σον λα
ινφραεστρυχτυρα ϖιαλ ψ λα λοχοµοτορα µινερα δελ πλαν δε
δεσαρρολλο, θυε σι βιεν σον δε ιµπορτανχια χρτιχα παρα ελ
χρεχιµιεντο εχον⌠µιχο δελ πασ, µυχηασ ϖεχεσ νο ηαν
χονσυλταδο λοσ µ〈σ µνιµοσ παρ〈µετροσ δε υν ϖερδαδερο
δεσαρρολλο σοστενιβλε εθυιλιβραδο εντρε λασ διµενσιονεσ
ινστιτυχιοναλεσ, εχον⌠µιχα, σοχιαλ ψ αµβιενταλ χονφορµε
λο πλαντεα ςεγα (2005) α προπ⌠σιτο δε λα εστρυχτυρα
σιστµιχα δελ Εσταδο.
Λα εµπρεσα
Σεγν ∆αφτ (2011) λασ οργανιζαχιονεσ σον ταν διφερεντεσ
χοµο υν βανχο, υνα γρανϕα χορπορατιϖα ο υνα ινστιτυχι⌠ν
πβλιχα ψ σε χονχιβεν χοµο σερεσ σοχιαλεσ ιντερρελαχιοναδοσ
θυε βυσχαν υνοσ οβϕετιϖοσ ψ εστ〈ν ϖινχυλαδασ αλ εντορνο.
Παρα Λαβορδα ψ δε Ζυανι (2005: 35) λα εµπρεσα χοµο
οργανιζαχι⌠ν, ψ θυε εσ χονοχιδα χοµο ελ ενφοθυε δε
σιστεµασ, α παρτιρ δελ χυαλ λα εµπρεσα εσ χονσιδεραδα
χοµο υν σιστεµα αβιερτο, ρεγιδο πορ υνοσ πρινχιπιοσ, θυε
rtgugpvc"wpcu" ectcevgtuvkecu" swg"nq" eqpÝiwtcp" eqoq"wp"
σιστεµα χοµπλεϕο. Μνχη (1997) χοµπλεµεντανδο λοσ
χονχεπτοσ αντεριορεσ αργυµεντα:
Εν χιερτα µεδιδα, λα ηιστορια ψ ελ δεσαρρολλο εχον⌠µιχο
δε υν πασ σε συστεντα εν ελ δεσαρρολλο δε συσ
εµπρεσασ. ∆εσδε ελ πυντο δε ϖιστα αδµινιστρατιϖο, λα
εµπρεσα εσ υν γρυπο σοχιαλ, υνιδαδ προδυχτιϖα, εν
ελ θυε, α τραϖσ δε λα αδµινιστραχι⌠ν δελ χαπιταλ ψ ελ
τραβαϕο, σε προδυχεν βιενεσ ψ σερϖιχιοσ τενδιεντεσ α
λα σατισφαχχι⌠ν δε λασ νεχεσιδαδεσ δε λα χοµυνιδαδ.
Ασ χοµο λα παρτε µ〈σ ιµπορταντε δε λα σοχιεδαδ εσ λα
φαµιλια, εν λα εχονοµα, λα υνιδαδ φυνδαµενταλ εσ λα
εµπρεσα, λα χυαλ χυµπλε χον υνα φυνχι⌠ν σοχιαλ ψα θυε
χρεα φυεντεσ δε τραβαϕο, προπορχιονα βιενεσ ψ σερϖιχιοσ
παρα λα σατισφαχχι⌠ν δε λοσ χονσυµιδορεσ, χοντριβυψε
αλ βιενεσταρ σοχιοεχον⌠µιχο δε λα ρεγι⌠ν εν δονδε σε
ενχυεντρα, προπιχια λα εξπανσι⌠ν ο ελ οριγεν δε νυεϖασ
χιυδαδεσ, φοµεντα λα ινϖεστιγαχι⌠ν ψ ελ δεσαρρολλο
τεχνολ⌠γιχο δε υνα ρεγι⌠ν ο υν πασ ψ µεδιαντε
λοσ προδυχτοσ ο σερϖιχιοσ προµυεϖε χονϖενιοσ
χοµερχιαλεσ εντρε πασεσ. (Μνχη, 1997: 26)
∆ε λα µισµα φορµα λασ οργανιζαχιονεσ σον σιστεµασ
σοχιαλεσ θυε προδυχεν βιενεσ ο σερϖιχιοσ, εστ〈ν
οριενταδοσ πορ υνα ραχιοναλιδαδ σοχιαλ, ποσεεν υν
συβσιστεµα αδµινιστρατιϖο ο δε γεστι⌠ν, υνα εστρυχτυρα,
υνοσ ρεχυρσοσ ψ σε ενχυεντραν δελιµιταδασ πορ υνα
guvtwevwtc" uqekqgeqp„okec" gurgeÝecÑ" *Octvpg¦."
2007: 11).
∆ε λασ αντεριορεσ χονστρυχχιονεσ τε⌠ριχασ αχερχα δε λα
εµπρεσα σε πυεδεν ρεχονοχερ δοσ ηεχηοσ φυνδαµενταλεσ.
Wpq" fg" gnnqu" gu" swg" gp" pkpiwpc" fg" ncu" fgÝpkekqpgu"
δε οργανιζαχι⌠ν ψ/ο εµπρεσα σε ρεχονοχε ελ εσπεχτρο
µεδιοαµβιενταλ χοµο ηεχηο χρυχιαλ εν συ δεσαρρολλο ψ
ελ οτρο ελεµεντο εσ ελ ρελαχιοναδο χον λο πλαντεαδο πορ
Rcvgn"*4234+." ewcpfq"gzrqpg" swg" pq"fgÝgpfg" wp"owpfq"
ukp" ogtecfqu" {" swg" guvqu" ug" lwuvkÝecp" gp" nc" ogfkfc" gp"
θυε λασ περσονασ χον διφερεντεσ νεχεσιδαδεσ ιντερχαµβιεν
βιενεσ χον βασε εν συσ νεχεσιδαδεσ ψ νο µοτιϖαδοσ πορ
λα γανανχια. Εστε χριτεριο εσ αβορδαδο πορ Μνχη (1997)
περο δεσδε υνα περσπεχτιϖα µεραµεντε εχον⌠µιχα,
χοινχιδιενδο χον λα τεσισ πλαντεαδα πορ Αλαιν Μινχ χιταδο
rqt"Ejqoum{" {" Tcoqpgv" *4232+" ewcpfq" cÝtoc" swg" Ðgn"
χαπιταλισµο νο πυεδε δερρυµβαρσε; εσ ελ εσταδο νατυραλ δε
76 Χοντεξτο 4 2015
λα σοχιεδαδ. Ελ µερχαδο, σ. Σε χολοχα α λα εχονοµα εν
ελ πυεστο δε µανδο (Χηοµσκψ ψ Ραµονετ, 2010: 53).
Εν εστε σεντιδο, Επστειν (2000), διχε θυε λασ αχχιονεσ
εµπρεσαριαλεσ εν χυαντο α λοσ ασπεχτοσ αµβιενταλεσ
εστ〈ν εν υνα ενχρυχιϕαδα ψ θυε δεσπυσ δε µυχηοσ
α〉οσ δε δισχυσιονεσ εντρε αµβιενταλιστασ, ρεγυλαδορεσ ψ
χοµπα〉ασ, εστ〈 εν µαρχηα υνα ρεχονσιδεραχι⌠ν δε λασ
ρελαχιονεσ εντρε αµβιεντε ε ινδυστρια.
Τοδοσ εστοσ ασπεχτοσ ρεχλαµαν υνα νυεϖα διµενσι⌠ν
εν ελ εµπρεσαριαδο ψ ελ Εσταδο θυε παραλελαµεντε α
συ φυνχι⌠ν δε προδυχχι⌠ν ψ γανανχια, γαραντιχεν λα
ϖαλοραχι⌠ν αδεχυαδα δελ µεδιοαµβιεντε δεδιχανδο
εσπεχιαλ ατενχι⌠ν αλ χυιδαδο δε λοσ ρεχυρσοσ νατυραλεσ
ψ θυε ςεγα (2005:13), σιστεµατιζα χυανδο αργυµεντα
θυε νο ηαψ δυδα δε θυε λοσ παραδιγµασ ψ µοδελοσ
δε δεσαρρολλο δελ µυνδο αχ τυαλ ψ εν παρτιχυλαρ λασ
πολτιχασ πβλιχασ θυε λοσ περµιτεν ψ/ο µοτιϖαν εστ〈ν
ντιµαµεντε λιγαδοσ αλ δεϖενιρ δε λα νατυραλεζα.
Παρα ρεσπονδερ δε µανερα εφεχτιϖα α λοσ ιντερεσεσ
αµβιενταλεσ, λοσ λδερεσ δε νεγοχιοσ νεχεσιταν υνα
µανερα δε πενσαρ σοβρε λοσ ιµπαχτοσ αµβιενταλεσ ψ
σοβρε χ⌠µο ινχορποραρ εσοσ ιµπαχτοσ εν λοσ προχεσοσ
δε τοµα δε δεχισιονεσ (Επστειν, 2000: 1−2).
Σεγν Λατορρε (1996), ελ σεχτορ προδυχτιϖο γενερα
ιµπαχτοσ ταντο ποσιτιϖοσ χοµο νεγατιϖοσ αλ
µεδιοαµβιεντε δε αχυερδο χον λασ χαραχτερστιχασ
δε συσ προχεσοσ. ∆εντρο δε λοσ ιµπαχτοσ νεγατιϖοσ
σε ενχυεντραν λα εξπλοταχι⌠ν δε ινσυµοσ ψ µατεριασ
πριµασ, τρασπορτε, προχεσο δε προδυχχι⌠ν ψ προχεσο
δε χονσυµο. Εντρε λοσ πρινχιπαλεσ ρεχυρσοσ δε
χονταµιναχι⌠ν δε αχυερδο χον Λατορρε (1996), σε
ενχυεντραν ελ αιρε, ελ αγυα ψ ελ συελο θυε ρεχιβεν
ϖερτιµιεντοσ δε λθυιδοσ, εµισιονεσ δε γασεσ,
παρτχυλασ χονταµιναντεσ, ρυιδο, αλτεραχι⌠ν δελ παισαϕε
ψ χονταµιναχι⌠ν δελ συελο. Φιναλµεντε, αγρεγα
Λατορρε, θυε λασ ινδυστριασ προµοχιοναν ελ χονσυµο
δε λα ποβλαχι⌠ν πορ ιντερµεδιο δε λα πυβλιχιδαδ.
Λασ τχνιχασ δε ϖεντασ, φυνδαδασ εν εστυδιοσ µυψ
η〈βιλεσ δε µερχαδο, πρετενδεν σερ χασι υνα χιενχια. Συ
οβϕετιϖο: µανιπυλαρνοσ, ηαχερνοσ χονσυµιρ χαδα ϖεζ
µ〈σ (Χηοµσκψ ψ Ραµονετ, 2010: 70).
∆εσδε λα περσπεχτιϖα χονστιτυχιοναλ ελ ττυλο ΞΙΙ δελ
tfiikogp" geqp„okeq" {" fg" nc" jcekgpfc" r¿dnkecÑ." ug" Ýlcp"
λοσ δερροτεροσ δε λα αχτιϖιδαδ εχον⌠µιχα δελ Εσταδο
χολοµβιανο. Ελ αρτχυλο 333 εσταβλεχε θυε λα αχτιϖιδαδ
εχον⌠µιχα ψ λα ινιχιατιϖα πριϖαδα σον λιβρεσ, δεντρο δε λοσ
λµιτεσ δελ βιεν χοµν. Λα λιβρε χοµπετενχια εχον⌠µιχα
εσ υν δερεχηο δε τοδοσ θυε συπονε ρεσπονσαβιλιδαδεσ.
Λα εµπρεσα χοµο βασε δελ δεσαρρολλο, τιενε υνα φυνχι⌠ν
σοχιαλ θυε ιµπλιχα οβλιγαχιονεσ. Ελ Εσταδο φορταλεχερ〈
λασ οργανιζαχιονεσ σολιδαριασ ψ εστιµυλαρ〈 ελ δεσαρρολλο
εµπρεσαριαλ. Αδεµ〈σ, πορ µανδατο δε λα λεψ, ιµπεδιρ〈 θυε
σε οβστρυψα ο σε ρεστρινϕα λα λιβερταδ εχον⌠µιχα ψ εϖιταρ〈
ο χοντρολαρ〈 χυαλθυιερ αβυσο θυε περσονασ ο εµπρεσασ
ηαγαν δε συ ποσιχι⌠ν δοµιναντε εν ελ µερχαδο ναχιοναλ.
∆ε λα µισµα µανερα ελ αρτχυλο 334 πλαντεα θυε λα διρεχχι⌠ν
γενεραλ δε λα εχονοµα εσταρ〈 α χαργο δελ Εσταδο. Εστε
ιντερϖενδρ〈, πορ µανδατο δε λα λεψ εν λα εξπλοταχι⌠ν δε λοσ
ρεχυρσοσ νατυραλεσ, εν ελ υσο δελ συελο, εν λα προδυχχι⌠ν,
διστριβυχι⌠ν, υτιλιζαχι⌠ν ψ χονσυµο δε λοσ βιενεσ, ψ εν
λοσ σερϖιχιοσ πβλιχοσ ψ πριϖαδοσ, παρα ραχιοναλιζαρ λα
geqpqoc"eqp" gn" Ýp"fg" eqpugiwkt" gn"oglqtcokgpvq" fg" nc"
χαλιδαδ δε ϖιδα δε λοσ ηαβιταντεσ, λα διστριβυχι⌠ν εθυιτατιϖα
fg" ncu" qrqtvwpkfcfgu." nqu" dgpgÝekqu" fgn" fgucttqnnq" {" nc"
πρεσερϖαχι⌠ν δε υν αµβιεντε σανο.
Εστοσ ποστυλαδοσ θυε ρεγυλαν λα αχτιϖιδαδ εχον⌠µιχα εν
ελ πασ ψ θυε περµιτεν απαρεντεµεντε συ χρεχιµιεντο, νο
νεχεσαριαµεντε χονσυλταν ελ δεσαρρολλο εθυιλιβραδο δε
λασ διµενσιονεσ εξπυεστασ πορ ςεγα (2005) ψα θυε πορ ελ
χοντραριο πριϖιλεγιαν λοσ ασυντοσ εχον⌠µιχοσ α τραϖσ δε λα
διµενσι⌠ν ινστιτυχιοναλ εν δετριµεντο δε λασ διµενσιονεσ
σοχιαλ ψ αµβιενταλ χοµο σε ηα δεϕαδο εξπλχιτο εν
λοσ χασοσ δελ Π〈ραµο δε Σαντυρβαν ψ λα Χολοσα. Εστα
εστρατεγια δελ Εσταδο χολοµβιανο χοινχιδε χον Χηοµσκψ
ψ Ραµονετ (2010), χυανδο α ινστανχιασ δελ π ενσαµιεντο
νιχο πλαντεα χοµο χονχεπτοσ χλαϖεσ: λα χοµπετενχια
ψ λα χοµπετιτιϖιδαδ, ελ λιβρε ιντερχαµβιο σιν λµιτεσ, λα
µυνδιαλιζαχι⌠ν, λα διϖισι⌠ν ιντερναχιοναλ δελ τραβαϕο, λα
µονεδα φυερτε, λα δεσρεγλαµενταχι⌠ν, λα πριϖατιζαχι⌠ν, λα
λιβεραλιζαχι⌠ν, ετχ. ψ θυε σον λασ τπιχασ µανιφεσταχιονεσ
swg"tgÞglcp" gn"rqfgt" fgn"Guvcfq" gp" hcxqt"fg" ecrkvcnkuoq"
λοχαλ ε ιντερναχιοναλ.
Tguwnvcfqu<"jcekc"wp"oqfgnq"fg"fgucttqnnq"
uquvgpkdng"eqp"ogtecfqu"gÝekgpvgu
Ελ τραταµιεντο δε λοσ προβλεµασ αµβιενταλεσ νο πυεδε σερ
υνιδιµενσιοναλ; εστε δεβε ιµπλιχαρ α τοδοσ λοσ σεχτορεσ ψ
περσπεχτιϖασ, ινχλυψενδο εν συ προγραµα δε αχχι⌠ν δεσδε
γρυποσ εχολογιστασ ψ µινιστεριοσ δε µεδιοαµβιεντε α
χυερποσ δε σεγυριδαδ ε ινχλυσο α εϕρχιτοσ. (Λε⌠ν, 2011:
349). ςεγα (2005) αλ ρεσπεχτο εξπονε τρεσ ελεµεντοσ
χονστιτυτιϖοσ δελ δεσαρρολλο σοστενιβλε. Ελ πριµερο δε ελλοσ
77
Χοντεξτο 4 2015
ug" tgÝgtg" cn" vgttkvqtkq." pq" uqnq" gpvgpfkfq" eqoq" gurcekq"
φσιχο, σινο χοµο υν 〈µβιτο εσπαχιαλ δε συστενταχι⌠ν ε
ιντερρελαχι⌠ν βιοφσιχα εντρε λα γε⌠σφερα, λα ηιδρ⌠σφερα, λα
ατµ⌠σφερα ψ λα βι⌠σφερα, χον ποσιβιλιδαδεσ εχοσιστµιχασ
ψ χυλτυραλεσ ρεαλεσ παρα ελ δεσαρρολλο. Α εστα νοχι⌠ν δε
τερριτοριο σε λε ηα δαδο εν δενοµιναρ εντιδαδ τερριτοριαλ
ψ πυεδε σερ ναχιοναλ, ρεγιοναλ, δεπαρταµενταλ, µυνιχιπαλ
ψ λοχαλ.
Ελ σεγυνδο τιενε θυε ϖερ χον λα ποβλαχι⌠ν ψ λα χονφορµα
λα χοµυνιδαδ ηυµανα θυε λο ηαβιτα. Πορ λτιµο, σε
ενχυεντραν λασ ρεγλασ δε ϕυεγο θυε σε χονστιτυψεν εν
νορµασ δε οβλιγατοριο χυµπλιµιεντο ψ θυε σον δε
ποτεσταδ εσταταλ ο αυτοριδαδ µ〈ξιµα δελ Εσταδο. Α συ ϖεζ
ςεγα (2005), πλαντεα χυατρο διµενσιονεσ: λα διµενσι⌠ν
ινστιτυχιοναλ ενχαργαδα δε ρεγυλαρ, φοµενταρ ψ χοντρολαρ
λασ πολτιχασ πβλιχασ ψ συσ ινστρυµεντοσ; λα διµενσι⌠ν
εχον⌠µιχα δεδιχαδα α λα προδυχχι⌠ν δε βιενεσ ψ σερϖιχιοσ;
λα διµενσι⌠ν σοχιαλ θυε προµυεϖε λα παρτιχιπαχι⌠ν
χοµυνιταρια, ελ Εσταδο δε βιενεσταρ ψ λα φελιχιδαδ εντρε
λοσ ηαβιταντεσ δε υν τερριτοριο ψ εν λτιµα ινστανχια λα
διµενσι⌠ν αµβιενταλ θυε γαραντιζα λα σοστενιβιλιδαδ
αµβιενταλ δελ δεσαρρολλο.
Σεγν Επστειν (2000: 17), µυχηοσ λδερεσ χορπορατιϖοσ
σολιχιταν υνα µαψορ παρτιχιπαχι⌠ν γυβερναµενταλ ψ
υνοσ ινχεντιϖοσ θυε προϖεαν ελ λιδεραζγο ε ιννοϖαχι⌠ν
αµβιενταλ, αντεσ θυε ελ αχτυαλ ενφοθυε γυβερναµενταλ δε
µανδο ψ χοντρολ. Ελ πρεσιδεντε δε ∆υποντ, Εδ Ωοολαρδ,
χιταδο πορ Επστειν (2000: 17) διϕο, Ελ Χονγρεσο πυεδε
λεγισλαρ, λοσ αµβιενταλιστασ πυεδεν ηαχερ, περο σολαµεντε
λα ινδυστρια πυεδε ιννοϖαρ. Λατορρε (1996) αλ ρεσπεχτο
αργυµεντα:
Ελ πενσαµιεντο εχολ⌠γιχο ιµπλιχα υνα τοµα δε
eqpekgpekc"fg"swg"pq"guvcoqu"gp"wp"owpfq"kpÝpkvq."ukpq"
χερραδο, νυεστρα βι⌠σφερα. Ελ πενσαµιεντο εχολ⌠γιχο
εσ υν πενσαµιεντο δε λµιτεσ ψ δε χοµπλεϕιδαδ ψ
ϖυλνεραβιλιδαδ δε λα βι⌠σφερα, εσ λα χονχιενχια αγυδα
δελ ριεσγο συιχιδα δε υνα σοχιεδαδ θυε ηα περδιδο
λασ ρελαχιονεσ θυε νοσ υνεν α ελλα. Εστα χονχιενχια σε
ενριθυεχε ηοψ δε υνα χρτιχα ραδιχαλ αλ προδυχτιϖισµο
*nc"rtqfweek„p" ukp" qvtc"Ýpcnkfcf" swg" gnnc"okuoc+." gu"
δεχιρ, α λασ εστρυχτυρασ σοχιαλεσ αρχαιχασ θυε χονδυχεν
ιρρεϖοχαβλεµεντε α λα ηυµανιδαδ α υν ιµπασε σοχιαλ ψ
εχολ⌠γιχο. (Λατορρε, 1996: 80)
Χον βασε εν λοσ αντεριορεσ αργυµεντοσ σε πρεσεντα ελ
µοδελο χονχεπτυαλ δε δεσαρρολλο σοστενιβλε θυε χοµπρενδε
εντρε συσ ελεµεντοσ ελ Εσταδο ψ λα εµπρεσα. ∆ελ Εσταδο σε
δεσπρενδεν λασ διµενσιονεσ ινστιτυχιοναλεσ, αµβιενταλ ψ
εχον⌠µιχα (ςεγα, 2005). Α συ ϖεζ λα εµπρεσα χοντιενε
εντρε συσ χοµπονεντεσ λα γεστι⌠ν αδµινιστρατιϖα δε λα χυαλ
σε δεριϖαν λα σενσιβιλιζαχι⌠ν ψ χαπαχιταχι⌠ν αµβιενταλ;
µερχαδο, σοχιεδαδ ψ µεδιοαµβιεντε ψ λα αδµινιστραχι⌠ν
δε οπεραχιονεσ (Φιγυρα 1).
Αλ Εσταδο λε χορρεσπονδε ελ δεσαρρολλο ψ λα απλιχαχι⌠ν
δε λασ νορµασ χονστιτυχιοναλεσ εν µατερια εχον⌠µιχα
ψ δε µεδιοαµβιεντε δεντρο δελ χοντεξτο θυε σε εστ〈
εξαµινανδο. Εν εστε σεντιδο, ελ µοδελο προπονε τρεσ
διµενσιονεσ (ςεγα, 2005): λα διµενσι⌠ν ινστιτυχιοναλ
θυε σε ενχαργα δε λοσ προχεσοσ δε ρεγυλαχι⌠ν, φοµεντο
ψ χοντρολ α τραϖσ δε λα ιµπλεµενταχι⌠ν δε λασ πολτιχασ
πβλιχασ ψ συσ ινστρυµεντοσ. Αδεµ〈σ δελ ποδερ χοερχιτιϖο
παρα εξιγιρ ελ χυµπλιµιεντο δε λασ δισποσιχιονεσ εν
µατερια αµβιενταλ, ελ Εσταδο α τραϖσ δε λοσ οργανισµοσ
χοµπετεντεσ δεβε γενεραρ προγραµασ παρα ινχεντιϖαρ ελ υσο
δε ρεχυρσοσ ψ τεχνολογασ δε προδυχχι⌠ν αµβιενταλµεντε
σοστενιβλεσ. Εστοσ ινχεντιϖοσ δεβερ〈ν σερ γεστιοναδοσ
πορ ϖα τριβυταρια α τοδασ αθυελλασ οργανιζαχιονεσ θυε
δεµυεστρεν εσταρλο ηαχιενδο. Ιγυαλµεντε δεβε δισπονερσε
fg"npgcu"fg" Ýpcpekcokgpvq"rctc" rtq{gevqu"swg" rgtokvcp"
ηαχερ λα τρανσιχι⌠ν ηαχια προχεσοσ δε προδυχχι⌠ν λιµπια ψ
ελ δεσπλαζαµιεντο ηαχια 〈ρεασ χονστιτυιδασ χοµο παρθυεσ
ινδυστριαλεσ χον ινσταλαχιονεσ χεντραλιζαδασ δε σερϖιχιοσ
θυε ηαγαν µ〈σ σοστενιβλεσ λασ οπεραχιονεσ.
Οτρα εστρατεγια θυε δεβε αδελανταρ ελ γοβιερνο εσ λα
ρελαχιοναδα χον λα προµοχι⌠ν δε λα ασοχιαχι⌠ν Χολχιεν−
χιασ−Υνιϖερσιδαδ ψ εµπρεσα, χον ελ προπ⌠σιτο δε χαναλιζαρ
ρεχυρσοσ θυε προµυεϖαν λα ινϖεστιγαχι⌠ν ψ ελ δεσαρρολλο
δε νυεϖοσ προδυχτοσ, εµπαθυεσ, εµβαλαϕεσ, ασ χοµο λα
ιννοϖαχι⌠ν εν λοσ προχεσοσ προδυχτιϖοσ. Παραλελαµεντε α
εστασ αχτιϖιδαδεσ δεβε δαρσε τραταµιεντο τριβυταριο εσπεχιαλ
rctc" cswgnnqu" rtqfwevqu" q" ugtxkekqu" swg" egtvkÝswgp" uw"
συστενταβιλιδαδ εν τρµινοσ δε υσο δε µατεριασ, ινσυµοσ
{" rtqeguqu" fg" hcdtkecek„p" uquvgpkdngu" egtvkÝecfqu" rqt"
λα αυτοριδαδ χοµπετεντε. Αλ ιγυαλ θυε λα οβλιγατοριεδαδ
εξιστεντε εν λασ διστιντασ ινστιτυχιονεσ εδυχατιϖασ αχερχα
δε λα ενσε〉ανζα δε λα χ〈τεδρα δε δεµοχραχια, σε ρεθυιερε
ιµπλανταρ λα χ〈τεδρα µεδιοαµβιενταλ εν τοδασ λασ
ινστιτυχιονεσ δε εδυχαχι⌠ν ταντο πβλιχασ χοµο πριϖαδασ
ινιχιανδο δεσδε ελ νιϖελ δε πρεεσχολαρ.
∆εσδε λα περσπεχτιϖα δε λα διµενσι⌠ν εχον⌠µιχα ψ
εν χυµπλιµιεντο δε λοσ πρεχεπτοσ χονστιτυχιοναλεσ, λε
χορρεσπονδε αλ Εσταδο γαραντιζαρ λα λιβερταδ δε εµπρεσα
ψ ελ λιβρε µερχαδο. Λα ιδεα εσ θυε ελ µερχαδο σεγν Πατελ
78 Χοντεξτο 4 2015
(2012), µ〈σ θυε υνα ινστιτυχι⌠ν θυε πριϖιλεγιε λα γανανχια
εν συ αβστραχχι⌠ν µ〈σ εστριχτα, σε χονστιτυψα εν ελ
µεχανισµο α τραϖσ δελ χυαλ σε βυσθυε λα σατισφαχχι⌠ν δε
λασ νεχεσιδαδεσ δε λα ποβλαχι⌠ν. Ελ οβϕετιϖο φυνδαµενταλ
δε λα φυνχι⌠ν εχον⌠µιχα εσ λα προδυχχι⌠ν δε βιενεσ
ψ σερϖιχιοσ, παρα λο χυαλ ελ Εσταδο δεβε γαραντιζαρ λα
ινφραεστρυχτυρα νεχεσαρια δε ταλ µανερα θυε λα ελαβοραχι⌠ν
δε λοσ µισµοσ νο χαυσε ιµπαχτο νεγατιϖο α λοσ ρεχυρσοσ
νατυραλεσ. Εστε αργυµεντο χοινχιδε χον λα διµενσι⌠ν
codkgpvcn"nc" ewcn"gp" vfitokpqu"fg" Xgic"*4227+."ug" tgÝgtg"
α λασ ποσιβιλιδαδεσ εχοσιστµιχασ παρα προδυχιρ βιενεσ
ψ σερϖιχιοσ αµβιενταλεσ, ασ χοµο συ εσπεχτρο χυλτυραλ
παρα εντενδερ, απροϖεχηαρ ψ προτεγερ σοστενιβλεµεντε αλ
µεδιοαµβιεντε.
Ugi¿p"nqu" oqfgnqu" fg" nc" Ýtoc"Cngocpc" Gtpuv"Ykpvgt" {"
Σοην, Χ〈µαρα δε Χοµερχιο Ιντερναχιοναλ ε ΙΣΟ χιταδοσ
πορ Λατορρε (1996), λε χορρεσπονδε α λα εµπρεσα γενεραρ
εντρε συσ διρεχτιϖοσ υν αµβιεντε δε υνανιµιδαδ ηαχια
ιδεασ ψ αχτιϖιδαδεσ αµβιενταλεσ, λασ χυαλεσ σε δεσπλεγαρ〈ν
α τραϖσ δε λασ φυνχιονεσ αδµινιστρατιϖασ δε πλανεαχι⌠ν,
οργανιζαχι⌠ν, ιντεγραχι⌠ν δε περσοναλ, διρεχχι⌠ν ψ
χοντρολ παρα ασεγυραρ ελ χυµπλιµιεντο δε συ οβϕετο σοχιαλ
(Κοοντζ, Ωειηριχη ψ Χαννιχε, 2012 ψ Ροββινσ ψ Χουλτερ,
2010) δεντρο δελ µαρχο δε λα σοστενιβιλιδαδ. Οτρο ασπεχτο
φυνδαµενταλ θυε σε ρεθυιερε εσ ελ χαµβιο δε µενταλιδαδ
fg" nqu" gortguctkqu=" Ýtocu" eqoq" Fw" Rqpv" {" Oqpucpvq."
λοσ πρινχιπαλεσ χονταµιναδορεσ εν λοσ Εσταδοσ Υνιδοσ,
εντραρον ηαχε βασταντε τιεµπο εν λα ερα δε ρευτιλιζαχι⌠ν δε
συσ ρεσιδυοσ (Λατορρε, 1996). Εν εστε σεντιδο, ελ µοδελο
προπυεστο πρεσεντα τρεσ χοµπονεντεσ: λα σενσιβιλιζαχι⌠ν
ψ χαπαχιταχι⌠ν, µερχαδο, σοχιεδαδ ψ µεδιοαµβιεντ ε ψ
αδµινιστραχι⌠ν δε οπεραχιονεσ.
Ιγυαλµεντε Λατορρε (1996: 2), πλαντεα θυε παρα λα
Ýtoc" Ykpvgt" gu" hwpfcogpvcn" Ðfgucttqnnct" rtqitcocu"
δε µοτιϖαχι⌠ν ψ φορµαχι⌠ν δελ περσοναλ, α χαργο δε
λα διρεχχι⌠ν ψ δε λα σεχχι⌠ν δε ρεχυρσοσ ηυµανοσ δε λα
gortguc." c" Ýp" fg" etgct" wpc" eqpekgpekc" codkgpvcn" gp"
ελ περσοναλ εν λο χυαλ χοινχιδε χον ελ µοδελο δε λα
Χ〈µαρα δε Χοµερχιο Ιντερναχιοναλ εν λο θυε ρεσπεχτα α
λα εδυχαχι⌠ν, φορµαχι⌠ν ψ µοτιϖαχι⌠ν δελ περσοναλ παρα
θυε δεσαρρολλε συσ αχχιονεσ εν φορµα αµβιενταλµεντε
ρεσπονσαβλε ψ χον ελ Σιστεµα δε Γεστι⌠ν Αµβιενταλ
δε λα Οργανιζαχι⌠ν Ιντερναχιοναλ δε Εστανδαριζαχι⌠ν
(ΙΣΟ), χυανδο αργυµεντα αχερχα δελ χοµπροµισο δε λοσ
διρεχτιϖοσ ψ εµπλεαδοσ εν συ ρεσπονσαβιλιδαδ παρα λα
προτεχχι⌠ν δελ µεδιοαµβιεντε.
Εν λο θυε ρεσπεχτα αλ µερχαδο, σοχιεδαδ ψ µεδιοαµβιεντε
λασ εµπρεσασ δεβεν τρασχενδερ λα ϖισι⌠ν ινστρυµενταλ δελ
µερχαδο θυε σεγν Πατελ (2012), ηα ρεπρεσενταδο υνα
ϖισι⌠ν δελ µυνδο θυε νο σολο αλτερα λα µανερα δε ϖερνοσ
α νοσοτροσ µισµοσ, σινο θυε προψεχτα νυεστρα προπια
ινχαπαχιδαδ δε ϖερ α λοσ δεµ〈σ. Εστασ οργανιζαχιονεσ
δεβερ〈ν ασυµιρ ελ χοµπροµισο δε ϖελαρ πορ λα
προδυχτιϖιδαδ ραζ⌠ν δε σερ δε συ αχτιϖιδαδ εµπρεσαριαλ
ψ εν φορµα παραλελα ατενδερ συ ρεσπονσαβιλιδαδ σοχιαλ
φρεντε α τοδοσ συσ στακεηολδερσ (Λατορρε, 1996 ψ Επστειν,
4222+0" Nc" Ýtoc" Ykpvgt" rwpvwcnk¦c" swg" Ðug" vtcvc" fg"
φαβριχαρ προδυχτοσ δε αλτα χαλιδαδ θυε πυεδαν σατισφαχερ ελ
µερχαδο σιν περϕυδιχαρ ελ µεδιοαµβιεντε. Ασ εσ χοµο σε
πυεδε γαραντιζαρ ελ φυτυρο δε λα εµπρεσα ψ λα σεγυριδαδ δε
εµπλεο (Λατορρε, 1996: 96).
Παρα λα χονσυλτορα Ωιντερ (Λατορρε, 1996), σε ρεθυιερε
ιντεγραρ λοσ οβϕετιϖοσ δε λα οργανιζαχι⌠ν α λοσ
ρεθυεριµιεντοσ δε προτεχχι⌠ν δελ µεδιοαµβιεντε,
µεδιαντε λα χοορδιναχι⌠ν δε αχχιονεσ, οβϕετιϖοσ ψ
εστρατεγιασ εντρε λασ 〈ρεασ δε µερχαδεο ψ ϖεντασ. Παρα
λα Χ〈µαρα δε Χοµερχιο Ιντερναχιοναλ λασ εµπρεσασ
δεβεν δισε〉αρ προδυχτοσ ψ σερϖιχιοσ θυε νο ιµπαχτεν
νεγατιϖαµεντε ελ µεδιοαµβιεντε ε ιγυαλµεντε ασεσοραρ
α χλιεντεσ ψ διστριβυιδορεσ χον ρεσπεχτο α λα υτιλιζαχι⌠ν,
τρασπορτε, αλµαχεναµιεντο ψ εϖαλυαχι⌠ν δε λοσ προδυχτοσ
θυε σε οφρεχεν. Παρα ΙΣΟ λασ οργανιζαχιονεσ δεβεν
ελαβοραρ ψ οφρεχερ σολο προδυχτοσ ψ σερϖιχιοσ θυε χυµπλαν
χον λασ εξιγενχιασ λεγαλεσ ψ λοσ ασπεχτοσ αµβιενταλεσ, ασ
eqoq"nc" rncpkÝecek„p"codkgpvcn" fwtcpvg"gn" ekenq"fg" xkfc"
δε λοσ µισµοσ.
Χον ρεφερενχια α λα αδµινιστραχι⌠ν δε οπεραχιονεσ, φυνχι⌠ν
ενχαργαδα δε λα προδυχχι⌠ν δε βιενεσ ψ σερϖιχιοσ εν λασ
εµπρεσασ; ελ µοδελο Ωιντερ (Λατορρε, 1996), πλαντεα υνα
σεριε δε ρετοσ εντρε λοσ χυαλεσ σε δεσταχαν λα λοχαλιζαχι⌠ν
δε ινσταλαχιονεσ, θυε εξιγε λα δισποσιχι⌠ν δε µεϕορεσ
εσπαχιοσ, σελεχχι⌠ν δε µεδιοσ δε τρασπορτε, χονστρυχχι⌠ν
fg" gfkÝekqu" {" gn" crtqxgejcokgpvq" fg" vgttgpqu" eqp" gn"
προπ⌠σιτο δε αλχανζαρ υν εθυιλιβριο αρµονιοσο εντρε
τοδοσ ελλοσ (Χηασε, ϑαχοβσ ψ Αθυιλανο, 2009; Ηειζερ ψ
Ρενδερ, 2011; Κραϕεωσκι, Ριτζµαν ψ Μαληοτρα, 2010).
∆ε λα µισµα φορµα πριϖιλεγια λα ρεδυχχι⌠ν δε χοστοσ
α τραϖσ δε λα ραχιοναλιζαχι⌠ν εν ελ χονσυµο δε αγυα ψ
ενεργα, µεϕοραµιεντο δε λοσ προχεσοσ προδυχτιϖοσ,
δισε〉ο δε προδυχτοσ ψ σερϖιχιοσ θυε νο χαυσεν δα〉οσ
αλ µεδιοαµβιεντε (Ωαρρεν, Ρεεϖε ψ Φεσσ, 2005; Βερρο
ψ Χαστριλλ⌠ν, 2008; Χαρραταλ〈 ψ Αλβανο, 2013). ∆εσδε ελ
πυντο δε ϖιστα δε λα γεστι⌠ν δε λοσ ινϖενταριοσ σε δεβε
79
Χοντεξτο 4 2015
ρεαλιζαρ υνα σελεχχι⌠ν αδεχυαδα δε µατεριασ πριµασ ε
ινσυµοσ, αδοπχι⌠ν δε σιστεµασ δε αλµαχεναµιεντο θυε
νο οχασιονεν δα〉οσ αλ µεδιοαµβιεντε (Σχηροεδερ, Μεψερ
ψ Ρυνγτυσανατηαµ, 2011; Ριγγσ, 2006; Στεϖενσον, 2009)
{"gp" ocvgtkc"fg" ugiwtkfcf"kpfwuvtkcn" ug" fgdgp"kfgpvkÝect"
λοσ ριεσγοσ εξιστεντεσ εν λα εµπρεσα, χον ελ προπ⌠σιτο
δε προτεγερ λα ιντεγριδαδ δελ περσοναλ ψ λα σεγυριδαδ δελ
µεδιοαµβιεντε (ςονδερεµσε ψ Ωηιτε, 2004).
Ελ µοδελο Ωιντερ εξπονε οτροσ ασπεχτοσ ρελαχιοναδοσ χον
ελ µαρχο λεγαλ ψ θυε σε ρελαχιονα χον λασ νορµασ ψ λεψεσ
gzkuvgpvgu0" Fgufg" gn" rwpvq" fg" xkuvc" fgn" Ýpcpekcokgpvq."
λασ εµπρεσασ δεβεν εσταρ ατεντασ α λασ αλτερνατιϖασ δε
ινϖερσι⌠ν ε ινχεντιϖοσ προµοϖιδοσ πορ ελ Εσταδο εν συ
προπ⌠σιτο δε πρεσερϖαρ ελ µεδιοαµβιεντε.
Φιγυρα 1. Μοδελο δε δεσαρρολλο σοστενιβλε δεσδε λα
περσπεχτιϖα εχον⌠µιχα
Χονχλυσιονεσ
Nqu"kpvgtecodkqu"eqogtekcngu"ocvgtkcnk¦cfqu"gp" nc"Ýiwtc"
δε λοσ µερχαδοσ σεγυιρ〈ν σιενδο λα χονσταντε δε λασ
εχονοµασ χαπιταλιστασ. ∆εντρο δε εστε εσχεναριο συργε
ελ χυεστιοναµιεντο αχερχα δε χυ〈λ δεβε σερ λα ρελαχι⌠ν
gpvtg" nqu" Ðogtecfqu" gÝekgpvguÑ3 εν τρµινοσ δε Πατελ
(2012) ψ ελ δεσαρρολλο σοστενιβλε θυε αντε λα µαγνιτυδ
δε λα δεπρεδαχι⌠ν δε λοσ ρεχυρσοσ νατυραλεσ, ρεχλαµα υνα
µαψορ ατενχι⌠ν πορ παρτε δε τοδοσ λοσ γοβιερνοσ ψ εν
εσπεχιαλ δε λασ γρανδεσ ποτενχιασ θυε σον λασ λδερεσ εν λα
χονταµιναχι⌠ν δε λοσ ρεχυρσοσ νατυραλεσ. Εστα δισψυντιϖα
ogtecfqu/fgucttqnnq" uwuvgpvcdng" rgtokvg" tgÞgzkqpct"
αχερχα δελ θυεηαχερ οργανιζαχιοναλ, πυεσ δε υν λαδο εξιστε
λα ασπιραχι⌠ν δε ρενταβιλιδαδ δε λοσ προπιεταριοσ δε λασ
εµπρεσασ, ψ δε οτρο, λα νεχεσιδαδ δε χυιδαρ ψ πρεσερϖαρ λοσ
ρεχυρσοσ νατυραλεσ θυε φαχιλιτεν υν δεσαρρολλο εχον⌠µιχο
εν τρµινοσ σοστενιβλεσ.
∆εντρο δε εστε εσταδο δε χοσασ ψ χον βασε εν λα ρεϖισι⌠ν
δε αλγυνοσ ρεφερεντεσ τε⌠ριχοσ, σε πρεσεντα εν εστε αρτχυλο
υνα προπυεστα δε µοδελο δε δεσαρρολλο σοστενιβλε δεσδε
λα περσπεχτιϖα εχον⌠µιχα. Εν πριµερα ινστανχια, σε
ρεσαλτα ελ παπελ δε Εσταδο χοµο ρεγυλαδορ ψ γαραντε δε λα
σοστενιβιλιδαδ αµβιενταλ δελ δεσαρρολλο εν λασ διµενσιονεσ
αµβιενταλ, ινστιτυχιοναλ ψ εχον⌠µιχα. Εν σεγυνδο ορδεν,
σε ενχυεντρα λα εµπρεσα θυε δεβε οβσερϖαρ ελ µαρχο
νορµατιϖο δισπυεστο πορ ελ Εσταδο ε ιγυαλµεντε αδελανταρ
λα γεστι⌠ν αδµινιστρατιϖα θυε α τραϖσ δε λα πλανεαχι⌠ν, λα
οργανιζαχι⌠ν, λα διρεχχι⌠ν ψ χοντρολ, οριεντε λοσ ασπεχτοσ
ρελαχιοναδοσ χον λα φορµαχι⌠ν ψ λα σενσιβιλιζαχι⌠ν δελ
ταλεντο ηυµανο, ελ µερχαδο ψ ελ µεδιοαµβιεντε ψ λα
αδµινιστραχι⌠ν δε οπεραχιονεσ. Τοδασ εστασ αχτιϖιδαδεσ
δεβεν εντραρ εν λα χονσιδεραχι⌠ν δε λοσ διφερεντεσ
γρυποσ δε ιντερσ οργανιζαχιοναλ, παρα θυε δε µανερα
µανχοµυναδα χοντριβυψαν α συ ξιτο βαϕο λα πρεµισα δε
λα συστενταβιλιδαδ αµβιενταλ.
Tghgtgpekcu"dkdnkqitƒÝecu
Βερρο, ∆. ψ Χαστριλλ⌠ν, ϑ. (2008). Χοστοσ παρα γερενχιαρ
οργανιζαχιονεσ µανυφαχτυρερασ, χοµερχιαλεσ ψ
δε σερϖιχιοσ. Χολοµβια: Εδιχιονεσ Υνινορτε.
50"Nc"jkr„vguku"fgn"ogtecfq"gÝekgpvg."uquvkgpg"swg"gn"rtgekq"fg"wp"cevkxq"Ýpcpekgtq"
tgÞglc"vqfq"nq"swg"gn"ogtecfq"ucdg"cegtec"fg"uwu"rgturgevkxcu"cevwcngu"{"hwvwtcu0"Gn"
αν〈λισισ παρα Πατελ (2012), σε ενφοχα εν θυε νο εσ λο µισµο θυε δεχιρ θυε ελ πρεχιο
tgcnogpvg"gzrtguc"uw"fgugorg‚q"gp" gn"hwvwtq."ukpq"swg" oƒu"dkgp"tgÞglc"gn" guvcfq"
αχτυαλ δε εξπεχτατιϖασ θυε σε τιενε σοβρε λασ ποσιβιλιδαδεσ δε εσε δεσεµπε〉ο. Ελ
πρεχιο, εντονχεσ, συπονε υνα απυεστα.
Ελαβοραδο α παρτιρ δε Λατορρε (1996), Επστειν (2000),
ςεγα (2005) ψ Πατελ (2012).
80 Χοντεξτο 4 2015
Χαπρα, Φ. (1995). Λα Τραµα δε λα ςιδα−υνα νυεϖα
περσπεχτιϖα δε λοσ σιστεµασ ϖιϖοσ. Βαρχελονα:
Αναγραµα.
Χαρραταλ〈, ϑ.Μ. ψ Αλβανο, Η.Ο. (2013). Γερενχιαµιεντο
εστρατγιχο δε χοστοσ. Μξιχο: Αλφαοµεγα,
Χοµιχρ⌠ν.
Χονστιτυχι⌠ν Πολτιχα δε Χολοµβια δε 1991. Βογοτ〈: Ελ
Πεντ〈γονο Εδιτορ.
Χοµισι⌠ν Μυνδιαλ σοβρε ελ Μεδιο Αµβιεντε ψ ελ
∆εσαρρολλο (1987). Νυεστρο φυτυρο χοµν.
Ρεχυπεραδο δε ηττπ://ωωω.υν.οργ/εσ/γα/
πρεσιδεντ/65/ισσυεσ/συστδεϖ.σητµλ
Ejcug." T0D0. ϑαχοβσ, Φ.Ρ., ψ Αθυιλανο, Ν.ϑ. (2009).
Αδµινιστραχι⌠ν δε οπεραχιονεσ (12♠. εδ.).
Μξιχο, ∆.Φ: Μχ Γραω Ηιλλ.
Ejqoum{."P0" {" Tcoqpgv." K0" (2010). Χ⌠µο νοσ ϖενδεν
λα µοτο. Ινφορµαχι⌠ν, ποδερ ψ χονχεντραχι⌠ν δε
µεδιοσ. Βαρχελονα: Ιχαρια.
∆αφτ, Ρ. (2011). Τεορα ψ δισε〉ο οργανιζαχιοναλ. (10♠ εδ.).
Μξιχο: Χενγαγε Λεαρνινγ Εδιτορεσ Σ.Α.
Επστειν, Μ. (2000). Ελ δεσεµπε〉ο αµβιενταλ δε λα
εµπρεσα. Σαντα Φε δε Βογοτ〈: Εχοε Εδιχιονεσ.
Ηειζερ, ϑ., & Ρενδερ, Β. (2011). Οπερατιονσ Μαναγεµεντ.
(10♠ Εδ.). Νεω ϑερσεψ: Πρεντιχε Ηαλλ.
Κοοντζ, Η; Ωειηριχη, Η. ψ Χαννιχε, Μ. (2012).
Αδµινιστραχι⌠ν−υνα περσπεχτιϖα γλοβαλ ψ
εµπρεσαριαλ. Μξιχο: ΜχΓραω Ηιλλ.
Mtclgyumk." N., Ριτζµαν, Λ., ψ Μαληοτρα, Μ. (2010).
Οπερατιονσ Μαναγεµεντ Προχεσσεσ ανδ Συππλψ
Χηαιν. Υ.Σ.Α: Πρεντιχε Ηαλλ.
Λατορρε, Ε. (1996). Εµπρεσα ψ µεδιο αµβιεντε εν
Χολοµβια. Σαντα Φε δε Βογοτ〈: Φεσχολ.
Λαβορδα, Λ., δε Ζυανι, Ε. (2005). Ιντροδυχχι⌠ν α λα
γεστι⌠ν εµπρεσαριαλ: Φυνδαµεντοσ τε⌠ριχοσ
ψ απλιχαχιονεσ πρ〈χτιχασ. Μαδριδ: σερϖιχιο δε
πυβλιχαχιονεσ Υνιϖερσιδαδ δε Αλχαλ〈.
Λε⌠ν, Φ. (2011). Ελ πενσαµιεντο πολτιχο ϖερδε. Ρεϖιστα
Ιντερναχιοναλ δε Πενσαµιεντο Πολτιχο, (6),
347−356.
Μαρτνεζ, Χ. (2007). Αδµινιστραχι⌠ν δε οργανιζαχιο−
νεσ−χοµπετιτιϖιδαδ ψ χοµπλεϕιδαδ εν ελ χοντεξτο
δε λα γλοβαλιζαχι⌠ν. (4♠ εδ.). Βογοτα: Υνιβιβλοσ.
O¯pej."N. (1997). Φυνδαµεντοσ δε αδµινιστραχι⌠ν−χα−
σοσ ψ πρ〈χτιχασ: Μξιχο: Τριλλασ.
Pqiwgtc." C0 (2004). Ελ ρεενχανταµιεντο δελ µυνδο.
Ocpk¦cngu
Πατελ, Ρ. (2012). Χυανδο ναδα ϖαλε ναδα. Χ⌠µο
tghqtoct"nc" uqekgfcf"fg" ogtecfq"{" tgfgÝpkt" nc"
δεµοχραχια. Βογοτ〈: Ιχονο Εδιτοριαλ Λτδα.
Ριγγσ, ϑ. (2006). Σιστεµασ δε προδυχχι⌠ν: πλανεαχι⌠ν,
αν〈λισισ ψ χοντρολ. (3♠ εδ.). Μξιχο: Λιµυσα
Ωιλεψ.
Ροββινσ, Σ. ψ Χουλτερ, Μ. (2010). Αδµινιστραχι⌠ν. (4♠
εδ.). Μξιχο: Πεαρσον.
Σανδελ, Μ. (2013). Λο θυε ελ δινερο νο πυεδε χοµπραρ.
Βογοτ〈: ∆εβατε.
Uejtqgfgt."T., Μεψερ, Σ., ψ Ρυνγτυσανατηαµ, Μ. (2011).
Αδµινιστραχι⌠ν δε οπεραχιονεσ. (5♠ εδ.). Μξιχο:
Μχ Γραω Ηιλλ.
Στεϖενσον, Ω. (2009). Οπερατιονσ Μαναγεµεντ. (10♠
Εδ.). Νεω Ψορκ: Μχ Γραω Ηιλλ.
Xcwijcp."P0. Συ〈ρεζ, Ε. ψ Πρεζ, Μ. (2013). Μανυαλ δε
ekvcu"{"tghgtgpekcu"dkdnkqitƒÝecu
ΙΕΕΕ, ΜΛΑ, ςανχουϖερ. Βογοτ〈: Εδιχιονεσ
Υνιανδεσ.
ςεγα, Λ. (2005). Ηαχια λα σοστενιβιλιδαδ αµβιενταλ
δελ δεσαρρολλο: χονστρυχχι⌠ν δε πενσαµιεντο
αµβιενταλ πρ〈χτιχο α τραϖσ δε υνα πολτιχα
ψ γεστι⌠ν αµβιενταλ σιστµιχα. Βογοτ〈: Εχοε
Εδιχιονεσ.
ςονδερεµβσε, Μ., & Ωηιτε, Γ. (2004). Χορε χονχεπτσ
οφ Οπερατιονσ Μαναγεµεντ: χονχεπτσ, µετηοδσ
ανδ στρατεγιεσ. ΕΕ. ΥΥ: ϑοην Ωιλεψ & Σονσ, Ινχ.
Ωαρρεν, Χ., Ρεεϖε, ϑ. ψ Φεσσ, Π. (2005). Χονταβιλιδαδ
αδµινιστρατιϖα. (8 ♠ εδ.). Μξιχο: Τηοµσον.
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba